Genel Anestezi ve Sedasyon

Genel Anestezi ve Sedasyon

Genel Anestezi ve Sedasyon

Ameliyat veya cerrahi bir operasyon öncesinde beynin acıyı hissetmesini engellemek için, vücudun gerekli yerlerinde duyuların geçici süreliğine yok edilmesi Anestezi işlemi ile gerçekleşir. Doğru uygulanan bir anestezinin sinir sistemi üzerinde kalıcı bir etkisi yoktur.

Genel anestezi, hastanın cerrahi işlemler veya ameliyat öncesinde anestezi uzmanı kontrolünde ilaç yoluyla uyutulmasıdır. Halk arasında narkoz verilmesi olarak da bilinir. Hasta uyandığında yapılan işlemler ile ilgili hiçbir şey hatırlamaz. Diş ile ilgili işlemlerde hastanın anksiyete, korku gibi rahatsızlıkları varsa ve eğer ileri cerrahi işlem uygulanacaksa genel anestezi kullanılır.

Sedasyon tekniği ise genel anestezi uzman ve teknisyenleri tarafından uygulanır. Diş tedavisi sırasında oluşabilecek korku, endişe, mide bulantısı gibi durumların önüne geçilmek için uygulanır. Bu yöntem hastaya sedatif gaz koklatılması ile uygulanır. İşlemler sırasında uyku halinde olan hasta, ağrıyı ve rahatsız edici sesleri hatırlamaz. İşlem sırasında ise hasta reflekslerini kullanabilir haldedir ve hekimin verdiği komutları, örneğin ağzını aç-kapat gibi, yerine getirebilir haldedir. Genel anestezinin risklerini taşımayan bu yöntem ile hasta işlemlerden sonra daha hızlı kendine gelir.

İkisi arasındaki en belirgin fark, hastanın sedasyon yönteminde yarı bilinçli halde olmasıdır. Bir diğer fark ise genel anestezide hastanın solunumu entübasyon ile sağlanır. Entübasyonda ise hasta damar yolu ile verilen kas gevşeticilerle uyutulur. Sedasyon yönteminde ise hastaya damar yoluyla herhangi bir ilaç verilmez, yalnızca gaz koklatılarak hasta uyutulur. Bu yöntemde hasta kısa süre içerisinde kendine gelir.

Sedasyon yöntemi güvenli bir yöntemdir ama kullanılan ilaçların belli alerjik reaksiyonları olabilir. Bu reaksiyonlar uzman kişiler ile hızlıca ve kolaylıkla ortadan kaldırabilir. Genel anesteziyle kıyaslandığında bu alerjik reaksiyonlarla karşılaşma durumu oldukça düşüktür. Sedasyon tekniğinde yan etkiler ve reaksiyonlar daha düşük seviyede olduğu için tüm yaş grupları arasında uygulanabilir bir yöntemdir. Genel anestezi ise yan etkilerinin daha ağır ve uzun süreli olmasından dolayı belli hastalarda ve belli yaş aralıklarında daha tercih edilebilir bir konumdadır. İşlem sırasında bazen tek bir sedasyon dozu yeterliyken bazen de ek doz verilerek yarı bilinçli olma hali uzatılabilir. Özellikle planlanandan daha uzun süren işlem ve ameliyatlarda kolaylıkla uygulanabilir bir yöntemdir. Genel anestezinin ve Sedasyon tekniğinin ağız ve diş sağlığının devamlılığı açısından uygulandığı belli durumlar vardır. Bu durumları şu şekilde sıralayabiliriz; Fiziksel ve zihinsel engeli bulunan erişkin ve çocuklarda, belli nedenlerden dolayı lokal anestezinin kullanılamadığı cerrahi işlemler için erişkin ve çocuklarda, acil tedavi gerekliliği olduğu halde kooperasyon yani iletişim kurulamayan erişkin ve çocuklarda, genel anestezi ile tıbbi risklerin azalacağı vakalarda ve herhangi bir nedenden dolayı tedavilerinin tek seansta yapılması gerekli görülen çocuklarda genel anestezi veya sedasyon yöntemi ile anestezi uygulanır.

Kavramlar ve tanımlar

Genel anestezi ve sedasyon uygulamaları hakkında ana hatlarıyla genel bilgiler aşağıdaki gibidir.

Anestezi Nedir? Genel anlamıyla cerrahi operasyon veya ameliyat öncesinde, insan ya da diğer canlıların uyuşturucu madde enjekte edilmesiyle vücut bütününde veya belirli(lokal) bölgede geçici olarak hissiyatın ortadan kaldırılmasına anestezi denir. Anestezi farklı seviyelerde sinir sistemine baskı yaparak ağrı hissedilmesine engel olur. Burada dikkat edilmesi gereken husus anestezi amacıyla kullanılan ilacın belirli bir etki süresi vardır. Fakat doğru ilaç seçilmediği veya bu ilacın dozu iyi ayarlanmadığı takdirde operasyon sırasında ağrı hissiyatı ortaya çıkabilir hatta hastanın ölümüne varan durumlar olabilir.

Sedasyon Nedir?

Belirli prosedürler izlenerek hastanın kaygı, rahatsızlık, huzursuzluk ve ağrıyı azaltmaya yönelik uygulanan anesteziye yardımcı bir yöntemdir. Bu yöntemde hastanın bilinci açıktır geçici hafıza kaybı oluşur ancak anestezi uygulanan hastanın bilinci kapalıdır. Sedasyon uygulama yöntemi anestezi gibi damar açılması suretiyle ilaç enjekte edilmesi şeklinde olabileceği gibi ağız yoluyla alınacak ilaçlar ile de olabilir. Mevcut girişimsel yöntemler öncesinde sedasyon uygulamaları cerrah ve hastanın konforu açısından önemlidir. Örneğin, gömülü diş problemi olan bir hastanın uzman doktoru, diş çekimi öncesi hastasına sedasyon uygulamasıyla onun endişesini, korkusunu azaltır. Böyle doktor ve hasta uygulama boyunca rahat bir süreç geçirir. Bu yöntemi uygulayacak kişi sedasyon konusunda uzman olmalıdır.

Bilinçli Sedasyon nedir?

Derin sedasyonun daha hafifletilmiş şekli olan bu yöntem sürecinde hasta ve hekim işbirliği içindedir. Anesteziden farklı bir uygulamadır. Herhangi bir diş hekimi muayenesinde uygulanabilir olup hastane veya ameliyathane ortamında ihtiyaç duyulmaz. Hastanın bilinci açıktır. Hekim ve hasta iletişim içindedir. Sedasyon uzmanı hastayı sürekli gözetim halinde bulundurur, nabız ve tansiyon ölçümü gerçekleştirir. Hasta hava yolunu açık tutabilir, fiziksel etkilere ve sözlü bildirimlere verebilir. Sedasyon uygulanan çocuk hastalarda işlem sonrasında diş hekimine geldiklerini unuttukları görülmüştür. Diş hekiminin uygulaması sırasında hasta, tedavi sürecini, ağrıyı, sızıyı, sesleri duymayacağından psikolojik herhangi bir travmaya maruz kalmamış olur. Böylece hastanın sonraki seanslara gelmesine engel olacak etkilerden kaçınılmış olunur. Bilinçli sedasyon uygulaması hem yetişkinlerde hem de çocuklarda tamamen güvenilir olup tespit edilen herhangi bir yan etki söz konusu değildir. Yetişkinlerde damar içine uygulama yapılır. Çocuklarda ise uygulama şurup, makat ya da burundan olacak şekilde yapılır. Diş tedavisin boyunca gerektiğinde ek doz ilave olarak verilebilir. Hem her hastanın diş tedavisi tek seansta yapılabilir (Diş çekimi. Dolgu vb.). İşlemden yaklaşık yarım saat sonra araba kullanmaması, efor ve dikkat edilmesi gereken işler yapılmaması tavsiye edilerek evine gidebilir. Bir süre istirahat edilmesi tavsiye edilir.

Bilinçli sedasyonun amaçları nelerdir?

Hastanın korku, heyecan anksiyete gibi durumların önüne geçer.
Ağrı eşiğini yükseltir böylece hasta rahat bir süreç geçirir.
Operasyon sırasında hastanın istemsiz hareketlerini önleyerek hekim ve hasta için meydana gelebilecek riskleri önler.
Özellikle çocukların hafızalarında yer edebilecek, psikoloji travmalara neden olabilecek durumların önüne geçilir.
Yüksek tansiyon, yüksek şeker ve kalp hastalığı bulunan hastalar daha rahat eder.

Genel Anestezi

Herhangi bir cerrahi müdahale öncesinde çeşitli ilaçlar yardımıyla hastanın duyu fonksiyonlarının belli bir süre durması ve bilincin geçici olarak ortadan kaldırılarak hastanın uyutulmasıdır. Narkoz ile anestezi halk arasında aynı anlamda kullanılmaktadır. Fakat bunlar farklı anlamlar taşır. Narkoz, tamamen bilinç kaybının olmadığı yalnızca hissiyatın ortadan kalktığı bir uyuşturma yöntemi iken, anestezide ise hastada meydana gelebilecek acıyı ve ağrıyı, hissetmemesi için yapılan bu uygulamada bütün vücuttaki duyuları belli süreliğine uyuşturur. Genel anestezi boyunca hasta bilinci kapalıdır, etrafında olup bitenin farkına varmaz, ağrı hissetmez, hareket edemez ve operasyon sürecinde olanları hatırlayamaz.